Trump ısrar ediyor! ABD malı iPhone ne kadara mal olacak?

Eski ABD Başkanı Barack Obama, Apple'ın merhum CEO'su Steve Jobs'a ABD'de iPhone üretme konusunu sorduğunda Jobs lafı dolandırmadı.

Jobs 2011 yılında Obama ile bir akşam yemeğinde “Bu işler geri gelmeyecek” dedi. ABD Başkanı ve Apple CEO'su değişti, ancak “Made in the USA” iPhone tutkusu devam ediyor.

Beyaz Saray bu hafta “karşılıklı tarifeleri” savunarak, Donald Trump'ın ABD'nin iPhone'ları ABD'de üretecek işgücüne ve kaynaklara sahip olduğuna inandığını söyledi. Apple CEO'su Tim Cook ya da teknoloji şirketinden başka kimse bu iddiayı desteklemek için ortaya çıkmadı, ancak şirketi takip eden analistler Amerikan yapımı bir iPhone fikrinin en kötü ihtimalle imkansız, en iyi ihtimalle de oldukça pahalı olduğunu söylüyor.

Büyük ölçüde teorik bir çalışma olduğu için, tamamen Amerikan yapımı bir iPhone'un ne kadara mal olabileceği konusunda geniş bir tahmin yelpazesi var.

Bank of America Securities analisti Wamsi Mohan Perşembe günü yayınladığı bir notta, şu anda 1.199 dolar olan iPhone 16 Pro'nun fiyatının yalnızca işçilik maliyetlerine bağlı olarak %25 artabileceğini söyledi. Bu da cihazı kabaca 1.500 dolar yapar.

Wedbush'tan Dan Ives, geçen haftaki gümrük vergisi açıklamasından kısa bir süre sonra ABD iPhone'unun fiyatını 3.500 dolar olarak belirlemiş ve Apple'ın tedarik zincirinin %10'unu ABD'ye taşımak için üç yıl içinde 30 milyar dolar harcaması gerekeceğini tahmin etmişti.

Apple şu anda ürünlerinin %80'inden fazlasını Çin'de üretiyor. Bu ürünler, Trump'ın gümrük vergilerinin bu hafta yürürlüğe girmesinin ardından ABD'ye ithal edildiklerinde %145 oranında vergiye tabi tutuluyor.

Uzmanlar “Made in the USA” bir iPhone'un, ABD'li işgücü bulmak ve ödeme yapmaktan, Apple'ın son montaj için ABD'ye ithal edeceği parçaların gümrük vergisi maliyetlerine kadar ciddi zorluklarla karşılaşacağını söylüyor.

Analistler ve sektör gözlemcileri arasında bunun gerçekleşmesinin mümkün olmadığı konusunda geniş bir mutabakat var. Wall Street yıllardır Apple'ın bir Amerikan iPhone'u yapacağından şüphe ediyor. Needham'dan Laura Martin bu hafta CNBC'de “Böyle bir şey olduğunu sanmıyorum” dedi.

Counterpoint Research araştırma direktörü Jeff Fieldhack "Gümrük vergilerinin uygulanacağı zaman diliminde bunun üretimi buraya kaydıracağı bir gerçeklik değil. Bu hayalcilik olur" ifadesini kullandı.

FASONCULAR IPHONE'U ÜRETİYOR

Apple ürünlerini Kaliforniya'da tasarlıyor, ancak bunlar şirketin en büyük tedarikçisi olan Foxconn gibi fason üreticiler tarafından üretiliyor.

Apple, Foxconn'un ya da başka bir ortağının bazı iPhone'ları ABD'de üretmeyi kabul etmesi için büyük harcamalar yapsa bile, tesislerin inşa edilmesi ve makinelerin kurulması yıllar alacak ve ABD ticaret politikasının fabrikayı daha az kullanışlı hale getirecek şekilde bir kez daha değişmeyeceğinin garantisi yok.

Sam Amca'nın iPhone'u ile ilgili en büyük sorun, ABD'nin Çin ile aynı işgücüne sahip olmaması.

ÇİN'DE 40 DOLAR, ABD'DE 200 DOLAR

Bank of America Securities'den Mohan Perşembe günü yaptığı tahminde, ABD'de bir iPhone'un montajı ve test edilmesi için gereken işçilik maliyetinin Çin'de 40 dolar iken iPhone başına 200 dolar olacağını tahmin etti.

Apple CEO'su Tim Cook da bir başka sorunun Amerikalı işçilerin doğru becerilere sahip olmaması olduğunu söyledi. Cook, 2017 yılında verdiği bir röportajda ABD'de yeterli sayıda kalıp mühendisi olmadığını söylemişti. Bu mühendisler, Apple'dan bilgisayar dosyaları şeklinde gelen sofistike tasarımları alıp fiziksel nesnelere dönüştüren makineler üzerinde çalışıyor ve bunları yapılandırıyor.

Cook, bir konferansta Apple'ın neden Çin'de bu kadar çok üretim yaptığı sorulduğunda "Bunun nedeni, tek bir konumdaki beceri miktarı ve beceri türüdür" dedi.

Cook, Çin'deki bir takım mühendisleri toplantısının "birden fazla futbol sahasını" doldurabileceğini, ancak ABD'de bir sahayı doldurmanın zor olacağını söyledi.

Foxconn'un önemli miktarda üretimi ABD'ye taşımasına yönelik en son çaba başarısızlıkla sonuçlandı.

Trump 2017 yılında Foxconn'un Wisconsin'de fabrika kurmak için 10 milyar dolarlık bir yatırım yapacağını duyurmuştu. Apple hiçbir zaman Foxconn'un Wisconsin'deki fabrikasına resmi olarak bağlanmadı ancak bu durum Trump'ın Apple'ın ABD'de üç "büyük ve güzel fabrika" kuracağını iddia etmesine engel olmadı.

Ticaret Bakanı Howard Lutnick Pazar günü CBS kanalında yaptığı açıklamada "iPhone'ları yapmak için küçük vidaları vidalayan milyonlarca ve milyonlarca insandan oluşan ordu, bu tür şeyler Amerika'ya gelecek" dedi.

İŞÇİLER İÇİN YATAKHANE, SERVİSLER VAR

Foxconn, iPhone'ları ve diğer Apple ürünlerini yatakhaneler ve servisler içeren devasa kampüslerde üretiyor. İşçiler genellikle kısa süreliğine fabrikada çalışmak için yakın bölgelerden geliyor ve sonbaharda yeni iPhone'lar çıkmadan önce yaz aylarında istihdam mevsimsel olarak artıyor. İyi işleyen bu sistem Apple'ın yılda 200 milyondan fazla iPhone üretmesine yardımcı oluyor.

Ayrıca Foxconn, 2011 yılında işçi intiharlarının artmasının ardından şirketin bazı binalarının etrafına ağlar yerleştirmesi de dahil olmak üzere, yıllar içinde birçok kez işçi koşulları açısından inceleme altına alındı. Gözetim grupları Foxconn'un işinin yorucu olduğunu ve işçilere fazla mesai yapmaları için baskı uygulandığını söyledi.

Çin medyasının geçtiğimiz sonbaharda bildirdiğine göre, çalışma koşullarına rağmen Foxconn, Henan'daki en büyük fabrikasında son model iPhone'ların Eylül ayında piyasaya sürülmesinden önce yeterli sayıda iPhone üretebilmek için 50 bin ek işçi işe aldı.

TEKNOLOJİ ÜRETECEKTİ, MASKE ÜRETTİ!

Foxconn, Wisconsin fabrikasının ne üreteceğine dair planlarını birkaç kez değiştirdi, ancak sonunda pandemi sırasında yüz maskeleri yapmaya karar verdi. Foxconn Wisconsin fabrikasının 13 bin kişiye istihdam sağlayacağı söyleniyordu, ancak sadece 1.454 kişiye istihdam yarattı.

Pandemi sırasında tesis için yapılan planlardan vazgeçildi ve tesisin büyük bir kısmı inşa edilmeden kaldı.

Apple 2011 yılında Foxconn ile birlikte çalışarak iPhone üretimini Brezilya'ya genişletti ve bu ülkedeki yüksek ithalat vergilerinden kaçındı. Brezilya basınında çıkan son haberlere göre tesis bugün hala faaliyette ve Apple'ın ABD gümrük vergilerini aşmasına yardımcı olmak için iPhone 16 modelleri üretecek.

Ancak Apple'ın ana çip üreticisi TSMC'nin son çabaları başarılı oldu. TSMC artık Arizona'daki yeni fabrikasında küçük miktarlarda son teknoloji çipler üretiyor ve Apple da bu konuda kararlı bir müşteri.

Ancak Çinli işçiler Amerikalı işçilerden çok daha az ücret alıyor. South China Morning Post'a göre iPhone 16'nın piyasaya sürüldüğü dönemde saatlik ücret 26 yuan ya da 3,63 dolardı ve 7.500 yuan ya da yaklaşık 1.000 dolar da imza ikramiyesi vardı. Karşılaştırma yapmak gerekirse, Kaliforniya'da asgari ücret saat başına 16,50 dolar.