Kadım girişimciler için 5 çözüm önerisi
Güncelleme Tarihi:
Globalde girişimcilerin yüzde 34’ü kadınken, Türkiye’de bu oran yüzde 17.5 seviyesinde kalıyor. Oysa kadınların işgücüne katılımı sadece cinsiyet eşitliği için değil, ekonomik büyümenin sürdürülebilirliği için kritik önem taşıyor. Kamu ve sivil toplum kuruluşları kadınları destekleyen önemli adımlar atsa da, erken egemen girişimcilik dünyasında hâlâ gidilecek yol uzun... Peki kadınların yaşadığı en temel sorunlar neler ve nasıl çözülür? Türk İş Dünyası Konfederasyonu (TÜRKONFED) Başkan Yardımcısı ve İş Dünyasında Kadın Komisyonu’nun Başkanı Prof. Dr. Yasemin Açık yanıtladı. İşte 5 sorun ve çözümü...
1. Finansmana erişim zorluğu
Sorun: Girişimci kadınların önündeki en temel eşik finansmana ulaşmak. Finansmana ve krediye erişimde yaşanan zorluklar, yatırımcı tarafındaki önyargılar ve iş ağlarına sınırlı erişim; ölçek büyütmeyi, yeni pazarlara açılmayı ve Ar-Ge yatırımlarını erteliyor. Bu da iyi fikirlerin küçük ölçekli kalmasına ya da erken aşamada kapanmasına neden oluyor.
Çözüm: Bu tabloyu dönüştürmek için kadınlara özel düşük/faizsiz kredi mekanizmalarının devreye alınması, girişim sermayelerinde eşitlik kriterlerinin yerleşmesi ve kadın odaklı yatırım fonlarının kurulması faydalı olacaktır. Bu sürece ticaret odaları da katkı sağlayabilir. Özellikle girişimci kadınlardan ilk iş süreçlerinde aidat almamaları çok önemli bir destek olur ve kadınların iş hayatındaki etkinliğini artırır. Ticaret borsaları, esnaf ve sanatkarlar kredi ve kefalet kooperatifleri de benzer şekilde etkin rol üstlenebilir.
2. Eğitim ve dijital yetkinlik açığı
Sorun: Dijital dönüşümün hızlandığı günümüz dünyasında işletmelerin ayakta kalmasının başlıca şartlarından biri de teknolojiye uyum. Ancak özellikle Anadolu’daki girişimciler için dijital yetkinlikler, finansal okuryazarlık ve yeni iş modellerine erişimde belirgin sınırlılıklar var.
Çözüm: STEM alanlarına yönelik kapasite geliştirme, e-ticaret ve dijital pazarlama eğitimlerinin yerel-ulusal ölçekte yaygınlaştırılması, bunların mentörlük ve uygulamalı atölyelerle desteklenmesi hem verimliliği artırır hem de girişimci kadınların pazar erişimini güçlendirir.
3. Bakım yüküve iş-yaşam dengesi
Sorun: Toplum tarafından genellikle kadınlara atfedilen çocuk, yaşlı ve hasta bakımı, girişimcilik potansiyelini doğrudan sınırlıyor. TÜİK verilerine göre kadınların işgücüne katılım oranının erkeklerin yarısı düzeyinde olmasının başlıca nedenlerinden birini de bu ‘görünmeyen bakım emeği’ oluşturuyor.
Çözüm: Yaygın ve erişilebilir kreş ile bakım hizmetleri, esnek çalışma modelleri ve kamu-özel işbirlikleriyle tasarlanan bakım destekleri hayata geçirildiği takdirde girişimci kadınların işini büyütme ve fırsat yakalama ihtimali belirgin biçimde artar.
4. Ağlara ve pazarlara erişim sorunu
Sorun: Girişimci kadınların sayısının az, görünürlüğünün düşük olması; tedarik zincirlerine girme ve büyük satın alma süreçlerine erişme şansını da sınırlıyor. Dünya genelinde kamu, özel sektör ve sivil alandaki toplam tedarikte, sahibi kadın olan işletmelerin payının yaklaşık yüzde 1 ile sınırlı kalması da sorunun ölçeğini
gösteriyor.
Çözüm: Kadın-erkek eşitliğine duyarlı tedarik zincirlerinin kurulması, satın almalarda kadın işletmeleri için teşvik/kota uygulamaları ve güçlü networking platformları, kadınlar için pazar ve tedarik kapılarının açılmasını sağlayabilir.
5. Önyargılar ve görünmez engeller
Sorun: Mesleklere cinsiyet rolleri belirlenmesi, bir başka deyişle ‘kadın işi-erkek işi’ kalıbı, cam tavan, ayrımcılık ve mobbing, kadınların iş kurma ve büyütme yolculuğunda hâlâ ciddi bariyerler olarak karşımıza çıkıyor. Dünya Ekonomik Forumu’nun 2025 Küresel Cinsiyet Eşitsizliği Raporu’nda Türkiye’nin 148 ülke arasında 135’inci, Avrupa’da ise son sırada yer alması, yapısal dönüşüm ihtiyacına işaret ediyor. TÜİK’in verilerine göre de cinsiyetler arası ücret veya kazanç farkı tüm eğitim düzeylerinde erkekler lehine gerçekleşiyor.
Çözüm: İşyerlerinde sıfır tolerans politikalarının uygulanması, eşit işe eşit ücretin kurumsal kültürde yerleşmesi ve yönetim kademelerinde kadın temsilinin güçlenmesi yalnızca adalet duygusunu değil, inovasyon ve sürdürülebilir büyüme kapasitesini de yükseltecektir.