İkinci 500 ihracata sarıldı

İSTANBUL Sanayi Odası (İSO), mayıs ayında açıkladığı 2024 yılı ‘Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu (İSO 500)’ araştırmasının ardından, İSO 500’e göre daha küçük ve orta ölçekli kuruluşları kapsayan ‘İSO İkinci 500’ araştırmasının sonuçlarını da yayımladı. Buna göre, en büyük ikinci 500 sanayi şirketlerinin üretimden satışları 988 milyar liradan 1 trilyon 393 milyar liraya çıktı. Araştırmada, üretimden satışlarda yüzde 41’lik artış yakalansa da geçmiş üç yılın altında kaldığına dikkat çekildi. Üretimden satışlar, 2024’te yüzde 41.1 olan yıllık ortalama Yurt İçi Üretici Fiyatları Endeksi (Yİ-ÜFE) ile arındırıldığında ise reel olarak binde 1 oranında geriledi. Böylece 2022’de yüzde 10.4; 2023’te yüzde 5.2 olan üretimden satışlardaki reel düşüş eğilimi, İSO 500’de olduğu gibi üst üste üçüncü yıla taşınmış oldu. İSO İkinci 500’ün faaliyet kârı 2024’te yüzde 18.9 azalarak 145 milyar liradan 118 milyar liraya indi. Faaliyet kârlılığı oranı da yüzde 12.6’dan yüzde 7.3’e geriledi. İSO Başkanı Erdal Bahçıvan, “Önceki yıllardan farklı olarak İSO İkinci 500’ün faaliyet kârlılığında belirgin bir aşınma görüyoruz” değerlendirmesinde bulundu.

Erdal Bahçıvan

ZAYIF TALEP VE MALİYET ETKİSİ

İSO raporunda, sanayicilerin geçen yılki zayıf performansına ilişkin şu değerlendirmeye yer verildi: “2024 genelinde ihracat pazarlarında zayıf seyreden talep, artan maliyet baskılarının satış fiyatlarına yeterince yansıtılamaması, Türk lirasındaki reel değerlenme eğilimi ve güçlü doların yol açtığı parite etkisi, sanayi sektörünün uluslararası rekabet gücünü zayıflatarak satış performansını düşürdü.”

ARTIŞ ORANI İSO 500’Ü SOLLADI

İSO’nun 2024’e ilişkin İkinci 500 raporunda öne çıkan diğer detaylar şöyle oldu: 

 İSO İkinci 500’ün ihracatı geçen yıl yüzde 6.2 artışla 15.9 milyar dolara çıktı. Bu artış, İSO 500’ün üzerinde gerçekleşti. Bu da büyük ölçüde İSO İkinci 500’de sayısal olarak daha fazla ağırlığa sahip olan tekstil ve giyim sektörlerindeki güçlü ihracat performansından kaynaklandı. Bu gelişmeler sonucunda İSO İkinci 500’ün Türkiye sanayi ihracatı içindeki payı 2024’te 0.2 puan artarak yüzde 6.3’e yükseldi. 

 2023’te kâr eden kuruluş sayısı 428 iken, bu sayı 2024’te 341’e geriledi. Zarar eden kuruluş sayısı ise 72’den 159’a çıktı. Bu sayı, İSO İkinci 500’ün açıklanmaya başladığı ‘1997’den bu yana en yüksek değer’ olarak dikkat çekti. 

 2023’te yüzde 76.7 artan toplam borçlar 2024’te yüzde 32.2 büyüdü. Alt kalemler incelendiğinde, 2023’te yüzde 66 olan mali borçlardaki artış, 2024’te yüzde 45.1’e geriledi.

AR-GE MORALİ 

 İSO İkinci 500’de Ar-Ge yapan kuruluş sayısı, son yıllardaki durağan seyrin ardından 2024’te 11 kuruluş daha artarak 238’e ulaştı ve en yüksek düzeyine ulaşmış oldu. 

 Ar-Ge harcamaları da 8.6 milyar TL olarak gerçekleşti. Bu rakam, 2023’teki 3.9 milyar TL’lik harcama tutarına göre yüzde 120’lik artışa işaret etti. 

 Ar-Ge harcamalarının üretimden satışlara oranı da binde 62 ile en yüksek düzeyine çıktı. 

 Bahçıvan, Ar-Ge harcamalarında yaşanan artışa yönelik “Bizi kısmen de olsa teselli eden gelişme ise tüm zorluklara rağmen İSO İkinci 500’ün Ar-Ge eğiliminde görülen artış” ifadelerine yer verdi.

İŞTE EN BÜYÜK İKİNCİ 500 SANAYİ ŞİRKETİ

ÜRETİMDEN satışlar baz alınarak yapılan 2024 yılı İSO İkinci 500 sıralamasına göre, İstanbul Asfalt Fabrikaları 4 milyar 186 milyon TL ile ilk sırayı aldı. Onu 4 milyar 185 milyon TL ile Yılmaz Redüktör takip ederken Boyteks Tekstil 4 milyar 169 milyon TL ile üçüncü oldu. 2024 yılı İSO İkinci 500 sıralamasına üretimden satışları 4 milyar 186 milyon TL ile 1 milyar 820 milyon TL arasında kalan şirketler girebildi. İSO İkinci 500’ün 2023 yılı listesinde yer alan şirketlerin üretimden satışları ise 2 milyar 958 milyon TL ile 1 milyar 294 milyon TL bandında gerçekleşmişti. 41 kuruluş 2023 araştırmasında İSO 500’de iken 2024’te İSO İkinci 500’e geriledi.