Doğalgaz riskinin panzehiri: Türk gazı

Ukrayna savaşı ve Rusya’nın doğalgaz kesintileri nedeniyle Avrupa’da kaygıların arttığı dönemde Meclis Dışişleri Komisyonu kritik bir anlaşmaya onay verdi. Anlaşmayla, Türkmenistan’dan doğalgazın Türkiye’ye getirilmesi ve üçüncü ülkelere yeniden ihraç hakkının yanı sıra TANAP’ın kapasitesinin artırılması hedefleniyor. BOTAŞ Genel Müdürü Abdulvahit Fidan, “Türkmen gazı 2 yolla Türkiye’ye gelebilir. Hepsi blend edilir, zaten ‘Turkish Blend’ diye söylüyoruz. Türk gazı olarak da söyleyebiliriz” dedi. Dışişleri Bakan Yardımcısı Berris Ekinci de anlaşmanın doğalgazda merkez olma hedefi açısından kritik önemde olduğunu vurguladı.

ÇOK BOYUTLU ANLAŞMA

‘Türkiye ile Azerbaycan Arasında Doğal Gaz Alanında İş Birliği Anlaşması’, Dışişleri Komisyonu’nda kabul edilerek Meclis Genel Kurulu gündemine indirildi. Anlaşmaya göre, Azerbaycan’da üretilecek ilave kapasite doğalgazın yüzde 40’ı sürekli Türkiye’ye nakledilecek. Ayrıca, BOTAŞ’ın Türkmenistan’dan alacağı gazın Azerbaycan tarafında 2026 sonuna kadar transit geçişi sağlanacak. İki ülke, Iğdır-Nahçıvan Boru Hattı aracılığıyla Nahçıvan’a doğalgaz tedariki, TANAP’ın kapasitesinin artırılması, BOTAŞ’ın Bakü-Tiflis-Erzurum üzerinden aldığı gaza ilişkin sözleşmenin 2030’a kadar uzatılmasında da anlaştı. Her biri ayrı proje içeren konular ilişkin uygulamalar, yeni sözleşmeyle mümkün olacak.

YENİDEN İHRAÇ HAKKI

Sözleşmenin görüşüldüğü toplantıda milletvekillerinin sorularını da yanıtlayan Dışişleri Bakan Yardımcısı Berris Ekinci şu değerlendirmeyi yaptı: “Ülkemizin enerji arz güvenliği bağlamında çok kritik önemde bir anlaşma ve işbirliği. Azerbaycan ile enerji alanındaki yakın işbirliğimiz, ülkemizin bölge ülkelerinin enerji güvenliğindeki kilit rolünü de güçlendirmiştir. 1990’lı yıllardan bu yana devam eden bir süreç. Ülkemiz uzun yıllardır doğalgaz bağlamında bir merkez olma hedefi gütmüştür. Ticari nitelik arz eden bu anlaşmalarda muhatapların tekrar ihraç hakkını verip vermediği de ayrı müzakere konusu olabilmekte. Türkiye’nin tekrar ihraç etme hakkı veya kapasitesi halen sınırlıdır. Yani Türkiye üzerinden 3’üncü ülkelere giden doğalgazlar daha ziyade Avrupa’daki ülkelerle Azerbaycan arasında doğrudan yapılmış olan anlaşmalara matuftur.

Türkmen gazının doğrudan Türkiye’ye erişimi son derece önemli. Aslında Sovyetler Birliği’nin dağılmasından bu yana da müzakere edilen bir proje. Burada önemli olan, özellikle iklim değişikliğiyle mücadele bağlamında bu fırsat penceresinin her daim önümüzde olmayacağı, dolayısıyla bu görüşmelere hız verilmesi gerektiği ve özellikle Hazar üzerinden bu gazın Türkiye’ye getirilmesi. Ama ilk aşamada İran üzerinden de çalışılıyor, her iki opsiyon da gündemimizde.”

‘HEPSİ BLEND EDİLİR’

BOTAŞ Genel Müdürü Abdulvahit Fidan da “Türkmen gazı 2 yolla Türkiye’ye gelebilir. Biri İran üstünden direkt, diğeri İran’a geçip oradan Azerbaycan üstünden gelmesi. Dolayısıyla, iki alternatif üstünde de hiçbir risk ortaya çıkarmamak için çalışmamızı yapıyoruz. Hepsi blend edilir, zaten ‘Turkish Blend’ diye söylüyoruz, Türk gazı olarak söyleyebiliriz” dedi.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Dış İlişkiler Genel Müdür Yardımcısı Ercan Kılınçkıran da, “Özellikle Sakarya Gaz Sahası’nda ürettiğiniz kendi gazımız, ithalat müzakerelerinde elimizi oldukça güçlendiriyor. Türkiye geçmişte yüzde 99 oranında doğalgazda ithalata bağımlı bir ülkeydi. Tedarik anlamında o ülkelere bir anlamda muhtaç kalıyordunuz. İhtiyacımızın yüzde 20-25’ini Sakarya Sahası’ndan karşıladığımızda tedarikçiler arasında daha rahat bir seçim yapabileceğiz” açıklamasını yaptı.

BİZDEN İSRAİL’E HAT YOK

Doğalgazın yeniden ihraç rotasında İsrail’in bulunup bulunmadığına ilişkin soruları yanıtlayan Bakan Yardımcısı Ekinci şunları söyledi: “İsrail kendi üretiminden temin ediyor gazını. Şu anda bizdeki teknik altyapı zaten, gazın doğumuzdan Türkiye’ye getirilmesi ve batıya yönlendirilmesi. Sıvılaştırılmış doğalgazı da alıyoruz, ama bizden satılmıyor. Dolayısıyla bizden İsrail’e gidebilecek bir doğalgaz hattı veya yöntemi mevcut değil.”