Altın-Petrol Fiyatları Korelasyonu

Genel geçer kural gibi altın fiyatlarıyla petrol fiyatları arasında pozitif yönde bir ilişki olduğu söylenir. Zira 1987-2012 yılları arasını incelediğinizde her iki piyasanın da korele hareket ettiğini söyleyebiliriz, aralarındaki ilişki tabii ki birebir değil.

Şevin Ekinci
Ekinci Economics Consulting

Bunun ekonometrik analizini yaptığımızda bu iki emtia arasında 1987-2012 yılları arasında R^2 seviyesinin (iki ya da daha fazla değişken arasındaki ilişkiyi gösteren metot, O ile 100 arasında değer alır, 85-100 arası aradaki bağlantının kuvvetli olduğunu işaret eder) yüksek olduğunu görüyoruz. Hesapladığımızda altın fiyatlarıyla petrol fiyatları arasındaki korelasyon bu yıllar arasında yüzde 78.7 seviyesine ulaşmış. Halbuki bu seviye 1994-2014 arasında çok daha yüksek yüzde 85’lere yakın bir korelasyon verirken bunun özellikle Ocak 2013-Kasım 2014 döneminde birbirlerini açıklayıcı özelliklerinin yüzde 20’nin altına indiğini görüyoruz.

Grafiği büyütmek için grafiğin üzerini tıklayın...



İlk başta bunun sebebi son yaşanan Brent petrol fiyatlarında politik faktörlerin daha ağır basması olarak görülebilir. Ancak önce bu iki emtia arasındaki ilişkinin temel sebeplerine bakalım.

Finansal piyasalar lugatında altın da petrol de emtia kategorileri içerisinde yer alır. İkisi de global ekonomiyi şekillendirme de önemli rol oynayan faktörler, altın en fazla işlem gören değerli metal, ve petrol ise en fazla işlem gören ham materyal. Genelde haberler de de altın fiyatlarının petrol fiyatlarını takip ettiği söylenir örneğin “altın düşük fiyatlarını takip etti” veya “altın fiyatları yüksek petrol fiyatlarıyla yükselmeye başladı” haberlerine rastlamışsınızdır. Tarihte petrol ve altın arasındaki ilk bağlantı Ortadoğu’daki üreticilerin petrolü altın karşılığında satmasıyla başladı. 1933’de Suudi Arabistan petrolü sadece altın karşılığında satacağını söylemişti.  Bugün ise altın, petrol ve diğer emtialar hep ABD doları üzerinden işlem görüyor.

Altın-petrol fiyatları arasındaki korelasyonunun arkasında görülen en birincil sebep olarak ham petrol fiyatlarının enflasyona olan etkisi vardır. Petrol fiyatlarındaki artış benzin fiyatlarını artırır, benzin fiyatlarının da ulaştırma aracılığıyla en sonunda enflasyona direk yansır. Buradaki nedensellik etkisi enflasyon arttıkça değerli metallerin de artmasından kaynaklanıyor ve petrol fiyatları enflasyon aracılığıyla değerli metallerin fiyatlarını da artırıyor. Yalnız burada şöyle bir etki görüyoruz; Grafik 1’den de göreceğiniz üzere petrol fiyatlarının tüketici fiyatlarına etkisi ve daha sonra bunun değerli metallere olan etkisi biraz gecikmeli olarak gerçekleşiyor.

İkinci etmen finansal yatırım eğilimiyle açıklanabilir ve büyüme tarafından ilişkilendirilir. Yüksek petrol fiyatları ekonomiyi olumsuz yönde etkiler, büyümeyi vurur ve bunun devamında hisse fiyatları etkilenir. Bunun sonucunda alternatif yatırım arayışı içinde olan yatırımcılar altına yönelir. Burada da petrol fiyatlarının dolaylı yoldan altın fiyatlarına etkisi olur. Böyle bir senaryo 1970’li yıllarda petrol karteli üretimi kısma kararı aldığında bunun global ve ABD ekonomisinde dalgalanmalar yaratarak 1970’li yıllarda resesyon yaratmasıyla gerçekleşmişti.

Petrol ve altın arasındaki ilişkilendirmeyi yapılandırmak için düşünebileceğimiz üçüncü faktör petrol fiyatlarıyla altın çıkartan şirketler arasındaki gelişmelerden görülebilir. Yüksek petrol fiyatları altın çıkartma maliyetlerini arttırır çünkü altın madenlerinin masraflarının büyük bir bölümü enerji ve petrol fiyatlarına bağlıdır. Maliyetlerini yansıtacak olan madenler yüzünden yüksek petrol fiyatları uzun vadede altın fiyatlarında yukarı yönlü baskı yapar.

Son olarak, hem altın hem de petrol fiyatları ABD doları cinsinden işlem görüyor. Yani bu iki emtianın fiyatı da bu para biriminin gücüne bağlıdır. Hem altın hem petrol fiyatları dolar endeksinde güçlenme başladığında ters yönlü hareket ederler.

Enflasyon, piyasaların ana faktörü olduğu zamanlarda yukarıda saydığım sebeplerden dolayı altın ve petrol fiyatlarının çok korele hareket ettiğini görebilirsiniz ancak aynı durum petrol arz ve talep faktörleri petrol fiyatları üzerinde rol oynadığında gerçekleşmiyor. Zira Brent petrolde altına nazaran görülen Grafik 1’in en sağında gördüğünüz sert düşüşün sebebi arz/talep ve bunun arkasındaki politik etmenler kaynaklı.  Brent petrol ve altın fiyatları arasındaki ilişkiyi görmek için yapılan bir diğer popüler analiz Brent petrol/altın oranına bakmak buradaki rasyoda gelişmeleri de aşağıdaki grafikten görebilirsiniz.

Grafiği büyütmek için grafiğin üzerini tıklayın...


Yatırımcılar uzun vadeli düşünüyorlarsa altın yatırımı için karar alırken sadece petrol fiyatlarını değil S&P 500’ü, 10 yıllık ABD hazine tahvil faizlerini de göz önünde bulundurmalıdırlar. Altın ve petrol fiyatları arasındaki korelasyonu bugün görüldüğü gibi parasal politikalar ve enflasyon dışında faktörler etkilediğinde Brent petrol fiyatının altından daha fazla tepki verdiğini görüyoruz. Bunları geleneksel olmayan etkiler olarak adlandırmak gerekir.  Petrol fiyatlarına bakarak altın fiyatlarını açıklamak aradaki nedensellik etkisinden dolayı bu konjoktürde çok doğru değil.